EGE BÖLGESİ MADENCİLER DERNEĞİ

İZMİR İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

İzmir ili kuzeyden Sakarya kıtasının, doğu, güneydoğudan Menderes masifinin, batı- güneybatıdan Karaburun kuşağının çevrelediği İzmir-Ankara zonu üzerinde yer almaktadır. Bölgede ana tektonik hatları kuzeydoğu-güneybatı ve kuzeybatı-güneydoğu yönlü faylar oluşturur. Tektonizmanın yoğun olduğu bölgeler aynı zamanda volkanizmanında çeşitlendiği yerlerdir. Genel Müdürlüğümüzün il ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda çok sayıda endüstriyel hammadde, metalik maden yatağı ve zuhuru ile jeotermal kaynaklar bulunmuştur.

Metalik madenler bakımından ildeki en önemli maden altın cevherleşmeleridir. 9 gr/ton Au ve
11 gr/ton Ag tenörlü Bergama-Ovacık Yatağında 2.980.000 ton rezerv tespit edilmiş olup, bunun metal karşılğı 26.82 tondur ancak işletilebilir rezerv 24 tondur. Bergama-Ovacık altın yatağı halen işletilmekte olan bir yataktır. İldeki bir diğer önemli altın cevherleşmesi Efemçukuru Yatağı olup,
12.65 gr/ton Au tenörüne sahip yatağın rezervi 2.500.000 tondur. Yerinde flatasyon sonrası Kışladağ
Altın işletmesine taşınarak değerlendirilmesi gündemdedir. Ödemiş ve Karşıyaka ilçelerinde de potansiyel altın sahaları bulunmaktadır. Ödemiş-Küre altın sahasında 1.1-8 gr/ton Au tenörlü 96.000 ton muhtemel rezerv; Emirli sahasında ise 4.37 gr/tron Au tenörlü 50.000 ton görünür+muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bunlardan Küre altın sahası geçmiş yıllarda işletilmiştir. Karşıyaka ilçesinde Arapdağ mevkiindeki Çilektepe ve Altıntepe sahaları da ildeki önemli diğer altın sahalarıdır. 1.3 gr/ton Au tenörlü Çilektepe sahasında 352.625 ton görünür, 1.048.580 ton muhtemel ve 1.717.508 ton mümkün rezerv; 3.38 gr/ton Au tenörlü Altıntepe sahasında ise 154.783 ton görünür, 202.461 ton muhtemel ve 330.789 ton mümkün rezerv belirlenmiştir. Ayrıca Altıntepe yatağında 42.8 gr/ton Ag tenörü de bilinmektedir. Tire-Beylerderesi altın sahası da geçmiş yıllarda işletilmiş bir yatak olup,
36.6 gr/ton olan Au tenörüne sahiptir.

İldeki diğer önemli metalik madenler antimuan, bakır, kurşun ve çinko cevherleşmeleridir. Beydağ ve Kiraz ilçelerinde  geçmiş yıllarda işletilmiş iki adet antimuan sahası yer almakta olup, Beydağ-Emirli sahasında % 1.6-8 Sb tenörlü 1.635.000 ton toplasm rezerv, Kiraz-Çaylı sahasında ise  %  7-9.92  Sb  tenörlü  112  ton  mümkün  rezerv  tespit  edilmiştir.  bu  yataklar  işletilmiştir.  Bu yatakların antimuan fiyatlarının yeniden hareketlenmesiyle önümüzdeki yıllarda yeniden üretime geçirilmesi söz konusu olabilir.

Bayındır ve Menderes ilçelerinde bakır-kurşun-çinko oluşumlarına rastlanmaktadır. Bayındır- Sarıyurt sahasında % 0.1 Cu, % 7 Pb, % 7.5 Zn tenörlü 3.453.272 ton görünür rezerv belirlenmiştir. Menderes-Gümüşsu sahası ise % 3.92 Pb, % 9.5 Zn (90 gr/ton Ag değeri bilinmektedir) tenörüne sahip olup, geçmiş yıllarda yaklaşık 4838 ton tüvenan cevher üretilmiştir. Yatakta bugün 2.600.000 ton tüvenan, 135.000 ton mümkün rezerv vardır. Ayrıca Torbalı-Hortuna sahasında % 45 Fe2O3 tenörlü 1.500.000 ton görünür+muhtemel, % 22 Fe2O3 tenörlü 500.000 ton görünür+muhtemel demir rezervi bulunmaktadır. Yatağın silis içeriği % 17.61 ve As içeriği %1.70’dir. Silis ve As değerlerinin yüksek olması nedeniyle demir-çelik sanayiinde kullanılmamaktadır. İşletme çalışmaları çimento hammaddesi için yapılmıştır. İldeki diğer metalik maden oluşumu civa olup,   Karaburun, Ödemiş, Beydağ ve Bayıdır ilçelerinde çok sayıda civa cevherleşmleri yer almaktadır. Karaburun ilçesindeki civa yataklarının çoğu geçmiş yıllarda işletilmiş olup, ilçedeki yataklarda % 0.2 ile % 0.3 arasında Hg tenörüne sahip toplam 370.000 ton görünür, 80.000 ton mümkün rezerv belirlenmiştir. Ödemiş ilçesindeki civa yataklarının da bir kısmı geçmiş yıllarda işletilmiştir. İlçede % 0.10-0.25 Hg arasında değişen tenörlere sahip yatakların toplam görünür rezervi 47.800 tondur. Beydağ civa yatakları ise
%0.15-0.25 Hg arasında değişen tenörlere sahip olup, toplam 1.058.000 ton görünür rezerv vardır. İldeki bir diğer civa oluşumu ise Bayındır ilçesindeki Helvacı sahasıdır. % 0.2 Hg tenörlü yatakta
42.120 ton muhtemel rezerv belirlenmiştir.

İzmir ili endüstriyel hammaddeler bakımından oldukça çeşitlilik göstermektedir. Foça- Şaphane Dağı’nda % 40 Al2O3+TiO2 ve %1 Fe2O3 tenörlü 7.000.000 ton görünür+ muhtemel+ mümkün rezervli alünit; Bornova’da 39.000.000 ton muhtemel kireçtaşı ve 3.800.000 ton muhtemel kil olmak üzere yaklaşık 43 milyon ton çimento hammaddesi; Çeşme-Alaçatı-Çiftlikköy’de %20 MgO içerikli 403.500.000 ton görünür ve Cumaovası’nda %17-21 MgO tenörlü 7.737.400 ton görünür+muhtemel rezervli dolomit ile Çamlıca’da % 7.49 toplam alkali içerikli 46.813 ton görünür.rezervli feldispat yatakları bunlardan bazılarıdır. İzmir ili bunlar dışında önemli grafit oluşumlarına da ev sahipliği yapmaktadır. Tire ilçesinde gözlenen grafit sahalarının toplam rezervi 210.000 ton olup,
% sabit karbon içerikleri 4.5 ile 6.5 arasında değimektedir. Perlit ve mermer yatakları bölgedeki önemli  endüstriyel  hammaddelerdir.  İlde  çok  sayıda  perlit  yatak  ve  zuhurları  bulunmaktadır.
Bunlardan  Bergama  ilçesinde  yer  alan  yatakların  genleşme  oranı  elektrikli  fırında  3.2  olarak belirlenmiş olup, alevdeki genleşme oranı 10’un üzerindedir. 3 sektörde 4.650.000 ton muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bunun dışında Menderes ve Dikili ilçelerinde de önemli perlit sahaları bulunmaktadır.   Önemli   mermer   yataklarının   bulunduğu   Tire   ilçesinde   Göllüce   ve   Ayakkırı sahalarında orta kalitede, koyu gri ve dumanlı beyaz renkli mermerlerin toplam rezervi yaklaşık 12 milyon tondur. Ayrıca Urla ilçesinde de işletilen mermer yatağı bulunmaktadır. Foça ve Kiraz ilçelerinde küçük boyutlu zuhurlar şeklinde kaolen oluşumları gözlenmektedir. Seferihisar  ilçesinde inşaat ve karayolu malzemesi olarak kullanılmaya elverişli 500.000 m3, Aliağa ilçesinde ince sıva malzemesi olarak kullanılmaya elverişli 1.500.000 m3 ve Kiraz ilçesinde ise orta kalitede 200.000 m3 kum-çakıl rezervi tespit edilmiştir.

Genel Müdürlüğümüz İzmir ili dahilinde 1937 ile 1965 yılları arasında linyit aramalarına yönelik  çalışmalar  gerçekleştirmiş  olup,  tespit  edilmiş  kömür  sahalarının  bazılarında  sondajlı aramalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda İzmir ili dahilinde tespit edilmiş önemli linyit sahaları şunlanlardır: Cumaovası sahası, Tire, Torbalı, Bergama-Çalan ve Bergama-Ürkükler kömür zuhurları. 3.806.000 ton mümkün rezerv belirlenmiş Cumaovası sahasındaki kömür oluşumlarının orijinal kömürde ortalama alt ısıl değeri 3410 Kcal/kg’dır. Tire zuhurunun ki ise 3200-3600 Kcal/kg olup, sahada 600.000 ton mümkün rezerv tahmin edilmiştir. Ekonomik bir değeri olmayan Torbalı, Bergama-Çalan ve Bergama-Ürkükler zuhurlarından Torbalı zuhurunun orijinal kömürde ortalama alt ısıl değeri 4460 Kcal/kg, Çalan zuhurunun ise 4130 Kcal/kg’dır.

İl  dahilinde  jeotermal  kaynaklara  yönelik  çok  sayıda  çalışmalar  gerçekleştirilmiş  olup, bunların sonucunda Balçova, Seferihisar, Çeşme-Şifne, Aliağa, Bayındır-Ergenli, Urla-Gülbahçe, Bergama-Mahmudiye-Paşaköy, Güzellik, Dikili-Madra-Nebiler, Dikili-Karadere-Çoban Ilcası- Kaynarca-Bademli-Kocaoba jeotermal alanları belirlenmiştir. Balçova jeotermal alanında yapılan sondajlarla 60-144ºC sıcaklık, 392 lt/sn debi ve 151.5 MWt termal güce sahip akışkan görünür hale getirilmiştir. Balçova ilçesinde yer alan sıcak su kaynaklarından kaplıca ve kaplıca tesisi ısıtılmasının yanısıra ilçe ısıtmacılığında da yararlanılmaktadır. Seferihisar ilçesi jeotermal alanında geniş bir alana  yayılmış  çok  sayıda  kaynak  yer  almaktadır.  Bunlardan  Doğanbey  Tuzlası  jeotermal kaynağında 52.5-94.5ºC sıcaklık ve 50 lt/sn debi, Cumalı kaynağında 72ºC sıcaklık ve 5 lt/sn debiye sahip jeotermal kaynaklar belirlenmiştir. Yapılan etütler sonucunda Seferihisar bölgesinde sondajlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

MERMER (Mr)
Tire-Ayaklıkırı Sahası
Kalite : Orta kaliteli, koyu gri ve dumanlı beyaz renkli
Rezerv: 10.857.000 ton rezerv.
Tire-Göllüce Sahası
Kalite : Orta kalite, iri kristalli, gri, dumanlı beyaz renkli.
Rezerv: 945.000 ton.
Torbalı-Tulum Sahası
Kalite : Orta kaliteli, iri kristalli, dumanlı beyaz renkli.
Rezerv: 4.560.675 ton.
Selçuk-Belevi Mermer sahaları
Kalite: Orta kaliteli, gri dumanlı ve beyaz renkli.
Rezerv: 11.550.000 ton. Geçmiş yıllarda işletilmiş antik bir ocaktır.
İzmir-Urla Sahası
Kalite: Orta kaliteli.
Rezerv: 1. Zon: 2.225.573 ton görünür; 2. Zon: 3.045.656 ton görünür ve 3. Zon: 11.466.000 ton görünür+muhtemel rezerv. Yatak işletilmektedir.

PERLİT (Per)
İzmir-Bergama-Maruflarköy ve Ardıkköy Sahaları
Kalite: Genleşme oranı elektrikli fırında 3.2 olarak belirlenmiş olup, alevdeki genleşme oranı 10 un üzerindedir.
Rezerv: 3 sektörde 4.650.000 ton muhtemel rezerv. Andıkköy-Sihirdere sektöründe işletme
yapılmaktadır.
İzmir-Çandarlı-Deliktaşköyü Sahası
Kalite: Elektrikli fırında   genleşme oranı 1.3-1.5‘tur. Ancak alevdeki genleşme oranı 10
civarındadır.
Rezerv: 3.125.000 ton görünür, 5.000.000 ton muhtemel rezerv.
İzmir-Zeytindağ-Aşağı Şakran Sahası
Kalite : Genleşme oranı 5.1-6.0‘dır. Alevdeki genleşme oranı 15-20 civarındadır.
Rezerv: 1.000.000 ton görünür, 3.000.000 ton muhtemel rezerv.
İzmir-Zeytindağı-Koyuneliköyü Sahası
Kalite : Elektrik fırınındaki genleşme oranı 2.9-7.8 arasındadır Rezerv      : 3.000.000 ton görünür, 5.000.000 ton muhtemel rezerv.
İzmir-Çandarlı-Demirtaş Sahası
Kalite :-
Rezerv: 2.000.000 ton muhtemel rezerv.
İzmir-Cumaovası-Bahçecik Sahası
Kalite :-
Rezerv: 5.000.000 ton görünür, 15.000.000  ton muhtemel rezerv. Saha işletilmektedir.
İzmir-Cumaovası- Yeniköy perlit Sahaları
Kalite :-
Rezerv : 10.000.000 ton muhtemel, 3.000.000  ton . Halen işletilmektedir.
İzmir-Foça-Tetilköy-Yahyababa Tepe ve Domuz Tepe perlit Sahaları
Kalite :-
Rezer : 3.600.000 ton görünür, 12.500.000  ton muhtemel rezerv.
İzmir-Saruhanlı-Tatlıpınar-Demirci perlit Sahaları
Kalite :-
Rezerv: 5.700.000 ton görünür, 12.000.000  ton muhtemel rezerv.

TİTANYUM (Ti)
Ödemiş-Kayabağ, Bebekler, Yeniköy Sahaları
Tenör: % 1.1-1.6 TiO2
Rezerv: 11.000.000 ton muhtemel rezerv.

LİNYİT

YATAĞIN BULUNDUĞU YER	KİMYASAL ÖZELLİKLERI (%)				REZERV (1 000 ton)				AÇIKLAMA
	SU	KÜL	KÜKÜRT	AID Kcal/kg	GÖR.	MUH.	MÜM.	JEO.
Cumaovası	17,46	28,15	2,64	3410	---	----	3.806	---	Kapalı İşletme
Tire	---	---	---	3400	---	---	600	---
Torbalı	---	---	---	4460	---	---	---	---	Ekonomik Değil
Bergama-Çalan	4,33	35,20	2,15	4130					"           "
Bergama-Ürkütler									"           "

JEOTERMAL

JEOTERMAL ALAN ADI	SICAK SU DOĞAL ÇIKIŞ ADI	DOĞAL ÇIKIŞ			SONDAJ			KULLANIM ALANI	KURULU TESİS	DEĞ. BEL.
		Sıcaklık (°C)	Debi (lt/sn.)	Potansiyel (MWt)	Sıcaklık (oC)	Debi (lt/sn.)	Potansiyel (MWt)
BALÇOVA	Balçova		-	-	60-144	392	151,5	Kaplıcada, kaplıca tesisi, yüzme havuzu, sera ve konut ısıtılmasında	Kaplıca, kaplıca tesisi, yüzme havuzu, sera ve üniversite kampüsünün ısıtılması	*,**,***
	Narlıdere	-	-	-	95-106	6,5	1,84	Isıtmacılık		*,**
SEFERİHİSAR	Cumalı	72	5	0,77	56-146	19	8,83	Kaplıcada, kaplıca tesisi, sera, konut ve endüstriyel tesis ısıtmasında	Kaplıca, sera ısıtması	*,**,***
	Doğanbey Tuzlası	52,5- 94,5	50	12,45	100	-	-	Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında	Kaplıca	*,**
	Doğanbeyburnu	Deniz içerisinden çıkmaktadır.						-	-	*,**
	Doğanbey	48,5-89	50	11,30	-	-	-	Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında	Kaplıca	*,**
	Karakoç	33-65	2,5	0,31	-	-	-	Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında	Kaplıca	*,**

JEOTERMAL ALAN ADI	SICAK SU DOĞAL ÇIKIŞ ADI	DOĞAL ÇIKIŞ			SONDAJ			KULLANIM ALANI	KURULU TESİS	DEĞ. BEL.
		Sıcaklık (oC)	Debi (lt/sn.)	Potansiyel (MWt)	Sıcaklık (oC)	Debi (lt/sn.)	Potansiyel (MWt)
ÇEŞME-ŞİFNE	Ilıca	57	10	-	56-57	72	6,63	Kaplıcada, kaplıca tesisi ısıtılmasında	Termal oteller	*,**
	Şifne	42	12	-	37	45	0.38	Kaplıcada	Kaplıca	*,**
DİKİLİ- BERGAMA	Kaynarca	80-100	180	-	130	-	-	Kaplıcada, kaplıca tesisi, sera, Dikili ve Bergama ilçelerinin ısıtılmasında, endüstriyel uygulamada	Kaplıca, sera ısıtması	*,**,***
	Dikili	73	3	-	97-100	132,3	35,3	Kaplıcada, kaplıca tesisi, sera, Dikili ve Bergama ilçelerinin ısıtılmasında, endüstriyel uygulamada	Kaplıca, sera ısıtması, şehir ısıtması	*,**,***
	Nebiler	57	2	-	-	-	-	Kaplıcada ve kaplıca tesisi ısıtılmasında	Kaplıca	*,**,***
	Bademli	50-55	-	-	-	-	-	Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılması	Kaplıca	*,**,***
	Kocaoba	63	4	-	40	3	0,06	Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılması	-	*,**
	Bergama	-	-	-	57,3-60	53	5,25	Isıtma ve termal turizm	Şehir ısıtması, termal otel	**