MUĞLA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

Türkiye'nin güneybatı ucunda yer alan Muğla ili, güneyinde Akdeniz ve batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir. İl, Toros kıvrım sistemiyle Batı Anadolu kıvrım sisteminin iç içe geçtiği dağlık bir bölgede yer almaktadır.

Muğla  ili,  maden  potansiyeli  bakımından  zengin  sayılabilecek  bir  ilimizdir.  Bunların başında mermer,  krom ve linyit gelmektedir. Muğla ili, hem mermer üretimi hem de mermer işletmeciliği bakımından ülkemizdeki önemli illerden biridir ve mermer üretim ve işletmeciliği il ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Güllük limanından değişik ülkelere mermer ihracatı yapılmaktadır. İldeki diğer endüstriyel hammadde kaynakları ise başta feldispat, diyasporit ve kükürt olmak üzere, kireçtaşı, dolomit, manyezit, kum-çakıl, grafit ve çimento hammaddeleri olarak sayılabilir. Milas-Karacahisar’da kapalı işletme yöntemiyle işletilebilecek düşük tenörlü (% 16 S içerikli) kükürt yatağı bulunmaktadır. Burada kalın bir örtü tabakasının altında linyitle birlikte bulunan kükürtlü seviyeler birlikte işletildiğinde ekonomik olabilecektir.  Ülkemizin bilinen önemli bazı  diyasporit  yatakları  Milas  ve  Yatağan  ilçelerinde  bulunmaktadır.  ilçelerde  çok  sayıda diyasporit yatak ve zuhurları yer almaktadır. Bu yatakların bir kısmı geçmiş yıllarda Eti Maden tarafından  işletilmiştir.  Kireçtaşı  yatakları  ilde  Yatağan  ve  Milas  ilçelerinde  yer  almaktadır. Yatağan-Aldağ Tepe sahasında % SiO2 içerikleri < 1 ve %MgO içerikleri <0.1’den küçük, % 92.4 CaCO3  içerikli 16 milyon ton, Milas-Ören ve Sekköy sahalarında da % 90-98 CaCO3  içerikli toplam 96 milyon ton görünür+muhtemel kireçtaşı rezervi tespit edilmiştir. Milas ilçesinde ayrıca İkiztaş, Çukurköy ve Ketendere sahalarında da orta-iyi kalitede ve seramik sanayinde kullanılabilir nitelikte sodyum feldispat (albit) sahaları yer almaktadır. Bunlardan, İkiztaş sahasında % 8.5
Na2O içerikli 28 milyon ton muhtemel albit rezervi belirlenmiştir. Dolomit oluşumlarına Fethiye ve Milas ilçelerinde rastlanmaktadır. Fethiye’de Sekiköy ve İncirköy sahalarında % 32-34 CaO ve % 19-21 MgO arasında değişen içeriklere sahip dolomit sahaları bulunmaktadır. Milas-Ören’deki dolomitlerin ise % CaO ve % MgO içerikleri sırasıyla 30.6 ve 22’dir. Milas, yatağan ve Merkez ilçede de grafit sahaları yer almaktadır. Bunlardan bazıları geçmiş yıllarda işletilmiştir. Ayrıca ilde Dalaman ilçesindeki manyezit, Yatağan ilçesindeki çimento hammaddeleri ve Merkez ve Milas ilçelerindeki grafit zuhurları da diğer endüstriyel hammadde kaynaklarıdır. Merkez ilçe, Milas, Marmaris ve Köyceğiz ilçelerinde de orta kalitede kum-çakıl oluşumları belirlenmiştir.

Muğla ilindeki metalik madenlerin çeşitliliği çok fazla değildir. İldeki önemli metalik madenler başta krom olmak üzere boksit, manganez ve demir olarak sayılabilir. Türkiye krom potansiyelinin yaklaşık % 6’sını Muğla-Denizli arasındaki ofiyolit birimleri içerisinde bulunan krom yatakları oluşturmaktadır. Muğla ilinde çok sayıda arama ve üretim yapılmış krom yatak ve zuhurları bulunmakta olup, bunlar ağırlıklı olarak Fethiye, Dalaman ve Köyceğiz ilçeleri ile Marmaris ve Ula ilçelerinde yer almaktadır. Bu yataklardan bazıları Karaismailler, Üzümlü, Biticealan, kazandere ve kandak krom yatakları bunlardan bazılarıdır. Köyceğiz-Karaismailler’de % 30-38 Cr2O3 tenörlü 800.000 ton, Fethiye-Üzümlü’de % 36 Cr2O3 tenörlü 100.000 ton, Ula- Biticealan’da % 44-48 Cr2O3 tenörlü 100.000 ton, Köyceğiz-Kazandere’de % 37.5 Cr2O3 tenörlü 236.000 ton ve Ula-Kandak’ta % 40-46 Cr2O3  tenörlü 100.000 ton rezerv tespit edilmiştir. Krom yataklarının bazılarından geçmiş yıllarda Etibank önemli miktarlarda üretim yapmıştır ve sonraki yıllarda sahalar Üçköprü tesisleri ile birlikte özel sektöre devredilmiştir. Bazı yataklardan halen üretim  yapılmaktadır.  Boksit  yatak  ve  zuhurları  Yatağan  ilçesinde  yer  almaktadır.  Buradaki %Al2O3 içerikleri 49-53, % Fe2O3 içerikleri 22-29 ve % SiO2 içerikleri 4-14 arasında değişen yatak ve zuhurların toplam muhtemel rezervi 4.900.000 ton olarak tespit edilmiştir. Bunlardan Yatağan- Meşelik yöresindeki yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir. Yöredeki boksit oluşumları genellikle diyasporitik tipte olup, sertliği nedeniyle aşındırıcı malzeme olarak kullanılmamaktadır. Yörede zaman zaman işletilen diyasporitler yurt dışına ihraç edilmektedir.  Milas-Sakarya’daki demir zuhurunun tenörü değişken olup, ekonomik cevher tenörü % 30 Fe ve yukarı olarak değerlendirilmiştir.  Yatakta  2.400.000  ton  rezerv  belirlenmiş  olup,  geçmiş  yıllarda  yataktan 140.000 ton cevher üretilmiştir.

İl sanayisinde önemli yer tutan bir diğer yer altı kaynağı ise linyittir. Yatağan ve Milas ilçelerinde önemli linyit potansiyelleri bulunmakta olup, ildeki Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinin kömür ihtiyaçları buralardan karşılanmaktadır.

ASBEST (Asb)
Köyceğiz-Beyobası zuhurları
Tenör : % 10 asbest, lif uzunlukları 4-6 mm
Rezerv :Zuhur
Marmaris-Armutalan Sahası
Tenör : % 30 asbest, lif uzunlukları 1.5 mm
Rezerv  : 9.000 ton muhtemel rezerv.

BAKIR-KURŞUN-ÇINKO (Cu-Pb-Zn) Bodrum-Karatoprak zuhuru
Tenör : % 0.17 Cu, % 1.95 Zn, % 2.07 Pb
Rezerv : Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

BOKSİT (Bx)
Yatağan (Meşelik, Kayaderesi, Çaltutmaz, Dededam, Seğdar) Sahaları
Tenör :% 49-53 Al2O3, % 22-29 Fe2O3, % 4-14 SiO2
Rezerv : 4.900.000 ton muhtemel. Meşelik yöresindeki yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir.

ÇİMENTO HAMMADDELERİ (Çmh) Yatağan-Eskihisar Sahası
Tenör :-
Rezerv : 400.000.000 ton marn ve kireçtaşı.

DEMİR (Fe)
Milas-Sakarkaya demir zuhuru
Tenör  :Zuhurun tenörü değişken olup, ekonomik cevher tenörü % 30 Fe ve yukarı olarak değerlendirilmiştir.
Rezerv: 2.400.000 ton rezerv belirlenmiş olup, geçmiş yıllarda yataktan 140.000 ton cevher üretilmiştir.

DOLOMİT (Dol)
Fethiye-İncirköy Sahası
Tenör: % 33-34 CaO, % 19-20 MgO Rezerv         : 140.000.000 ton mümkün rezerv.
Fethiye-Sekiköy Sahası
Tenör : % 32-33 CaO, % 20-21 MgO Rezerv         : 60.000.000 ton jeolojik rezerv. Milas-Ören Sahası
Tenör : % 30.6 CaO, % 22 MgO Rezerv     : 80.000.000 ton jeolojik

FELDİSPAT (Fld)
Milas ilçesi İkiztaş, Çukurköy ve Ketendere Köyü sodyum feldspat (albit) sahaları
Tenör : Orta-iyi kaliteli, seramikte kullanılabilir nitelikte
Rezerv :  İkiztaş  Köyü  sahasında  %  8.5  Na2O  içerikli  28.347.185;  Ketendere  Köyü sahasında 107.945 ton; Çukurköy sahasında ise 15.187 ton muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bazıları önceki yıllarda özel sektör tarafından işletilmiştir.

GRAFİT (Grf)
Milas-Kuşçadağ, Kalemköy ve Hasanavku Deresi ve Merkez-Kozağaçköy sahaları
Tenör :-
Rezer : Yataklardan bazıları geçmiş yıllarda işletilmiştir.

KALSİT (Cc)
Milas-Yatağan Sahaları
Tenör : % 89-91.00 CaCO3
Rezerv  :Çok büyük rezervler bulunmaktadır.

KİREÇTAŞI (Kçt)
Yatağan-Aldağ Tepe Sahası
Tenör : % 92.4 CaCO3, % <1 SiO2, % <0.1 MgO Rezerv    : 16.138.780 ton görünür+muhtemel rezerv. Milas-Ören-Küçükdağ Sahası
Tenör : % 90 CaCO3, % <0.1 MgO, % <0.1 R2O3
Rezerv : 27.542.228 ton görünür+muhtemel rezerv.
Milas-Sekköy Sahası
Tenör : % 98 CaCO3
Rezerv : 58.565.158 ton görünür+muhtemel rezerv.

KROM (Cr)
İl genelinde çok sayıda krom yatak ve zuhuru bulunmaktadır. Bunların yaklaşık hepsinde geçmiş yıllarda arama ve üretim çalışmaları yapılmıştır. Günümüzde Üçköprü, Kazandere, Dikmen, Harmancık yataklarında üretim yapılmaktadır.
Tenör :% 35 Cr2O3
Rezerv: 700.000 ton görünür+muhtemel+mümkün rezerv.

KUM-ÇAKIL (Kçm) Merkez İlçe Sahası Kalite               : Orta
Rezerv: 50.000 m3 görünür rezerv. Köyceğiz-Arıkarası-Ekşiliyurt Sahası Kalite   : Orta
Rezerv : Büyük potansiyel vardır.

KÜKÜRT (S)
Milas-Karacahisar Sahası
Tenö : % 11-19 S
Rezerv : 8.000.000 ton. Tenörü düşük olduğundan işletilmemektedir.

MANGANEZ (Mn)
Fethiye-Gökçeovacık, Akseki, Mendos, Dağdibi Sahaları
Tenör : % 20-49.35 Mn
Rezerv : 350.000 ton muhtemel rezerv.
Köyceğiz-Elcik Sahası
Tenör : % 28.8 Mn, % 6.2 Fe
Rezerv : 69.000 ton mümkün. Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir.

MANYEZİT (Mag)
Dalaman-Kızdan Köyü Sahası
Tenör : % 19 MgO
Rezerv : 50.000 ton mümkün rezerv.
Dalaman-Damdır Köyü Sahası
Tenör :-
Rezerv : Düşük silisli 60.000 ton muhtemel rezerv.

MERMER (Mr)
Milas-Kozağaç ve Güney Mahallesi
Kalite: Karbonat kökenlidir.
Rezerv :-
Kalınağıl Köyü - 'EGE BORDO'
Kalite  : Kırmızı renkli, şist dokulu
Rezerv: İşletilmektedir.
Kavaklıdere-Salkım, Başalan - 'kavaklıdere Mermerleri'
Kalite  :-
Rezerv: İşletilmektedir. Ayrıca DEMİRCİ YEŞİL ve BAL ONİKSİ de bilinen diğer mermerlerdir.

ZIMPARA (Zım)-DİYASPORİT (Dyp)
Yatağan-Milas  (İsmaildağı, Bencik, Kayaderesi, Savrandağ) Sahaları
Tenör : Esas cevher minerali diyasporittir. % 52-61 Al2O3, % 4-9 SiO2
Rezerv : Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından işletilmektedir. Milas civarında toplam 15.500.000 ton görünür+muhtemel, Yatağan civarında ise 1.875.000 ton muhtemel rezerv olup ekonomik değildir.

OLİVİN (Ol) Köyceğiz
Kalite : İyi kalite
Rezerv: Saha işletilmektedir.

LİNYİT

SahaAdı

Rezerv (1000 ton)

Analiz Sonuçları

Eş değeri (1000 ton)

Kullanım Yeri

İşletme Şekli

Görünür

Muhtemel

Mümkün

Toplam

Kaynak

Potansiyel

Genel Toplam

İşletilebilir

Su %

Kül %

S %

AID Kcal/kg

Petrol

Taş Kömürü

Milas Karacahisar

85.770

-

-

85.770

-

-

85.770

49.000

28,21

28,06

4,25

2255

19.341

27.630

Teshin Santral

Kapalı

Milas Ekizköy

37.623

-

-

37.623

-

-

37.623

20.314

31,16

26,79

-

2062

7.758

11.083

Santral

Kapalı

Milas Ekizköy

53.357

-

-

53.357

-

-

53.357

36.820

29,07

22,97

3,42

2284

12.187

17.410

Santral

Açık

Milas Sekköy

70.500

-

-

70.500

-

-

70.500

48.670

33,10

25,77

3,27

1703

12.006

17.152

Santral

Açık

Milas Sekköy

13.180

-

-

13.180

-

-

13.180

8.350

30,34

31,10

4,03

1434

1.890

2.700

Santral

Kapalı

Milas Hüsamlar

88.846

-

-

88.846

-

-

88.846

79.961

30,19

34,15

3,09

1673

14.278

20.397

Santral

Açık

Milas Alakilise

9.013

-

-

9.013

-

-

9.013

6.720

19,38

45,42

5,00

1900

1.712

4.446

Teshin

Kapalı

Milas Alakilise

1.079

-

-

1.079

-

-

1.079

971

21,27

50,14

-

1510

163

233

Teshin

Açık

Milas Çakıralan

13.795

-

-

13.795

-

-

13.795

12.415

29,91

31,90

-

1875

2.929

4.184

Teshin Santral

Açık

Yatağan Tınaz

41.752

-

-

41.752

-

-

41.752

35.600

32,63

27,16

2,41

2111

12.066

17.238

Santral

Açık

Yatağan Bağyaka

11.897

-

-

11.897

-

-

11.897

10.800

32,50

25,10

2,35

2221

2.642

3.775

Santral

Açık

Yatağan Eskihisar

89.664

-

-

89.664

-

-

89.664

84.400

37,75

18,54

3,15

2241

20.094

28.705

Santral

Açık

Yatağan Eskihisar

10.616

-

-

10.616

-

-

10.616

-

36,00

32,00

1,90

2100

2.229

3.185

Santral

Kapalı

Yatağan Turgut

70.000

60.000

-

130.000

-

-

130.000

-

30,01

24,09

-

2583

33.579

47.970

Teshin Santral

Kapalı

Yatağan Bayır

109.063

-

-

109.063

-

-

109.063

-

25,58

24,31

2,77

2671

29.131

41.615

Teshin

Kapalı

TOPLAM

706.155

60.000

-

766.155

-

-

766.155

394.021

        

172.005

247.723

    

JEOTERMAL

JEOTERMAL ALAN ADI

SICAK SU DOĞAL ÇIKIŞ ADI

DOĞAL ÇIKIŞ

SONDAJ

KULLANIM ALANI

KURULU TESİS

DEĞ.BEL.

Sıcaklık (ºC)

Debi (lt/sn)

Potansiyel (MWt)

Sıcaklık (ºC)

Debi (lt/sn)

Potansiyel (MWt)

YATAĞAN- BOZHÖYÜK

Bozhöyük

37

2

-

35

 22

 

-

Termal turizm

Kaplıca

*,**

KÖYCEĞİZ- SULTANİYE (KAPNIÇ)

Sultaniye (Kapniç)

38-41,7

20

-

-

-

-

Kaplıca

*,**

Delibey

37-38

25

-

-

-

-

-

*,**

Rızaçavuş

34-39

8,3

-

-

-

-

-

*,**

Gelgirme

37

8

-

-

-

-

-

*,**

BODRUM- KARAADA

Karaada

32

25

-

-

-

-

-

-

*,**

FETHİYE

Gebeler

35,5-36,5

2

-

-

-

-

-

İlkel Kaplıca

*,**

ORTACA

Çürükardı

40

-

          

-

 **

DATÇA

Gölbaşı-ılıca

26-28

51

-

          

**

*  MTA, 1996. Türkiye Jeotermal Envanteri
** MTA, 2005. Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri